Cây bần vốn là loại cây rất đỗi quen thuộc của người dân vùng Nam bộ bên dòng Mê Kông. Cây bần mọc dọc theo bờ sông, con kênh con rạch. Trái bần chua chua chát chát, trẻ con hay hái xuống chấm chút muối ớt ăn chơi như quà vặt. Người dân Nam bộ ví trái bần như một loại trái chung tình, dù nghèo (bần hàn) nhưng sẻ chia, gắn bó với vùng đất và con người Nam bộ từ rất lâu đời..
Trái bần khi còn xanh rất chát, nhưng khi chín tới thì mềm và cho nhiều nước chua chua. Đặc biệt là trái bần ổi, bên trong ruột khi chín ửng hồng hồng, cho vị chua rất thanh, rất trong, rất mát. Và từ lâu, người Nam bộ đã biết chế biến những món ăn lạ miệng từ trái bần, tạo nét đặc trưng riêng của quê hương mình.
 |
| Trái bần chua chua chát chát, trở thành một nguyên liệu chế biến món ăn độc đáo của người Nam bộ |
Trái bần có thể dùng để chế biến nhiều món ăn, nhưng ngon nhất là hai món canh chua trái bần và cá kho bần. Ngoài vị chua thanh và ngon, trái bần còn có tính hàn, ăn rất mát và giải nhiệt trong ngày hè nóng nực..
Cá kho bần thì dùng cá gì cũng ngon, nhưng cá lóc và cá bông lau là ngon miệng nhất. Vị béo và đậm đà của cá sau khi quyện vào các loại gia vị, thêm vào vị chua của bần thì sẽ càng ngon, ăn mãi không ngán, và rất hao cơm.. Người ta thường đợi cá kho đến đậm rồi thì mới dầm trái bần lấy nước bỏ hạt rồi chắt vào nồi cá kho. Nếu thích đậm đà thì chắt với ít nước sôi. Nếu muốn có nhiều nước cá để ăn với bún thì cho nhiều nước sôi một chút.
 |
Món cá kho bần
|
Món canh chua bần thì chua vị chua rất thanh, khác hẳn vị chua gắt của trái me hay dấm chua. Trái bần chín dầm vào nước ấm ấm, cho ra nước, lọc bỏ hạt rồi trút vào nồi nước sôi rồi cho con cá còn tươi ngon vào, nêm nếm vừa ăn rồi thêm các loại rau dân dã như rau muống, rau nhút, cọng súng, cọng kèo nèo, bắp chuối bào sợi.. Bữa cơm trắng có cá kho, canh chua bần chua chua vừa miệng, ăn bao nhiêu cơm cũng không thấy no.
 |
| Món canh chua nấu với bần |
Người Nam bộ vốn sống cuộc đời dân dã, gắn bó với từng tấc đất, từng bụi cây ngọn cỏ con sông chảy qua trước nhà. Các loại cây trái dân dã xứ này tuy chua tuy chát, nhưng với tình yêu xứ sở, người Nam bộ cũng có thể dùng để chế biến những món ăn ngon tuyệt vời rất riêng biệt không giống bất cứ nơi đâu. Ẩm thực Nam bộ cũng vì thế mà trở nên đặc biệt, không những ngon miệng, lại còn chuyên chở tình yêu thương của quê hương xứ sở con người Nam bộ vào trong mỗi món ăn.
Bài và ảnh: Huỳnh Thu Dung