Người chăm ở Việt Nam có số dân khoảng 153.000 người. Riêng ở Ninh Thuận có khoảng 72.500 người (năm 2012), tập trung trong 22 palei (thôn hoặc làng) Chăm, sống quần cư với nhau tạo nên những nét văn hóa đặc trưng. Người Chăm Ninh Thuận hiện nay còn giữ nhiều nét văn hóa dân gian đặc sắc như lễ hội Kate, lễ hội Ramawan, lễ hội Rija Nagar… và đặc biệt còn tồn tại hai làng nghề truyền thống là nghề dệt Mỹ Nghiệp và nghề gốm Bầu Trúc.
Người Chăm Ninh Thuận có ba cộng đồng tôn giáo, trong đó có hai tôn giáo chính là Chăm Ahier (người Chăm theo tôn giáo Bà La Môn) và Chăm Awal (người Chăm theo tôn giáo Bà Ni). Ngoài ra còn có cộng đồng Chăm theo tôn giáo Islam (Hồi giáo chính thống). Trong 22 làng Chăm, có 15 làng Chăm Bà La Môn và 7 làng Chăm Bà Ni.
Mặc dù 2 cộng đồng tôn giáo sống tách biệt nhau nhưng các làng Chăm vẫn mang sắc thái đặc trưng riêng và có quan hệ qua lại với nhau trong các dịp lễ hội, lễ tục. Trong đó Kate là lễ hội dành riêng cho người Chăm Bà La Môn và Ramawan là lễ hội dành riêng cho người Chăm BàNi.
Lễ cúng Kate ở gia đình Chăm
 |
| Người Chăm chuẩn bị cho lễ hội. |
Cứ đến tháng 7 lịch Chăm (khoảng tháng 10 dương lịch) hàng năm, người Chăm Bà La Môn lại nô nức chuẩn bị đón mừng lễ hội Kate. Lễ hội diễn ra với không khí sôi động trong cả tháng từ trên các đền tháp rồi sau đó đến các làng và cuối cùng là các hộ gia đình. Lễ hội được lần lượt tổ chức theo thứ tự trước sau tạo thành một dòng chảy của lễ hội Chăm phong phú, đa dạng.
Năm nay lễ hội Kate diễn ra ở 3 khu vực đền tháp chính của tỉnh Ninh Thuận. Đó là đền Po Ina Nagar ở Hữu Đức - Ninh Phước; Tháp Po Klaong Garay ở Đô Vinh - thành phố Phan Rang; Tháp Chàm và tháp Po Rome ở Hậu Sanh - Ninh Phước trong các ngày 3, 4 và 5 tháng 10.
Cụ thể, ngày 3/10 là lễ rước y trang của Po Ina Nagar tại đền Po Ina Nagar ở thôn Hữu Đức. Ngày 4/10, lễ hội Katé diễn ra chính thức tại tháp Po Klaong Garay ở Phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang; Tháp Chàm - Tháp Po Rome ở thôn Hậu Sanh. Ngày 5/10: Lễ hội diển ra tại các làng Chăm.
Lễ hội Kate ở tháp Po Rome
Đến với lễ hội Kate chúng ta sẽ được hòa mình vào bầu không khí sôi động và náo nhiệt của người dân Chăm nơi đây, với những bộ trang phục áo dài truyền thống của phụ nữ Chăm và thưởng thức những món ăn đặc trưng Chăm mà chỉ Kate mới có.
 |
| Những bộ trang phục áo dài truyền thống của phụ nữ Chăm trong ngày hội. |
Kate Chăm là một lễ hội văn hóa dân gian đặc sắc được lưu truyền hàng nghìn năm, tạo nên không gian liên đới từ đền tháp đến hộ gia đình, tạo nên một vùng không gian đặc sắc, khi chúng ta đến một lần thì không thể nào quên, bởi hình ảnh những cô gái Chăm duyên dáng với những giàn nho xanh mướt, những đàn cừu nhởn nhơ và cánh đồng xanh thắm của một vùng quê yên ắng nhưng đầy nắng và gió.
Ngoài Kate Chăm, Ninh Thuận còn là vùng đất của nho và rượu vang nho Ba Mọi được chế biến bằng công nghệ truyền thống, chỉ cần thưởng thức một ngụm thì vị cay nồng nhẹ của men rượu cộng với vị chua ngọt của nho làm cho ta có cảm giác say say của vùng đất đầy nắng gió Phan Rang.
Putra Jatrai
Nguồn thông tin được HOCHOIMOINGAY.com sưu tầm từ Internet